زانکــۆی هەڵەبجــە لەمــاوەی ئاماژەپێکــراودا، ســەرەڕای بوونــی چەنــد ئاســتەنگێگ وەک پەتــای کررۆنــاو قەیرانــی دارایــی
و نەبوونــی نەختینــەو خەرجنەکردنــی پێشــینەکان ، بــە هەوڵــی ســەرۆکی زانکــۆ و ســەرۆکایەتی زانکــۆ چەنــد کارێکــێ
گرنـگ ئەنجامـدراوە لـە ئەنجامدانـی پـرۆژەی نـوێ و دەسـتپێکردنەوەی چەنـد پرۆژەیەکـی گرنـگ بـۆ زانکـۆکان کـە بەهـۆی
قەیرانـی داراییـەوە کارەکانیـان ڕاگیرابـوو، هەروەهـا جێبەجێکردنـی چەندیـن دەرخسـتەی ڕاسـتەوخۆ بـۆ نۆژەنکردنـەوە و
چاکســازی و دابینکردنــی پێداویســتی بەڕێوەبەرایەتــی و بەشــە ناوخۆییــەکان و کۆلێژەکانــی زانکۆمــان، ئەنجامدانــی ئــەم
کارانــەش ڕۆڵێکــی گرنگیــان دەبێــت لــە کردنــەوەی بەشــی زانســتی نــوێ و و فراوانبوونــی زانکــۆ و باشــر بەڕێوەچوونــی
کاروبـارە کارگێـڕی و زانسـتیەکانی زانکـۆ و دابینکردنـی شـوێنی نیشـتەجێبون و پێداویسـتیەکانی خوێنـدکاران و کـۆی گشـتی
بودجــەی تەرخانکــراو بۆئــەو پــرۆژە و دەرخســتانەی بریتیــە لــە2,978,553,500  وو ملیــارو نــۆ ســەد و حەفتاوهەشــت
ملیـون و پێنـج سـەد و پەنجاوسـێ هـەزار و پێنـج سـەد دینـار کەلـەم خشـتەیەی خـوارەوە ڕوونکراوەتـەوە:

١- پرۆژەکان
لەمـاوەی سـێ سـاڵدا لـە رێككەوتـی٢٠١٩/١٠/١ بـۆ ٢٠٢٢/٩/٣٠، چەندیـن پـرۆژە لـە زانكـۆی هەڵەبجـە ئەنجامـدراون،
كـە سـەرجەمی پـرۆژەكان بـە هەوڵـی خـودی سـەرۆكایەتی زانكـۆی هەڵەبجـە ئەنجامـدراوە، چونكـە لـەو ماوەیـەدا رێگـری
گـەورە هەبـوون بـۆ ئەنجامدانـی پـرۆژەكان، ئەمـە جگـە لـە گرفتـی جیهانـی سـەرهەڵدانی كۆرۆنـاو تەرخاننەكردنـی بودجـە
بـۆ پـرۆژەكانو نەبوونـی پـارەی نەختینـە لـە بانكـەكان.
لـەم بەشـەدا باسـی وردەكاری ئـەو پرۆژانـە دەكەیـن، كـە لـە مـاوەی سـێ سـاڵی رابـردوو لـە زانكـۆی هەڵەبجـە بـە هەوڵـی
ســەرۆكی زانكــۆو ئەندامانــی ئەنجوومەنــی زانكــۆی هەڵەبجــە ئەنجامــدراون، كــە بــە ئەنجامدانــی پــرۆژەكان، زانكۆكــە
هەنـگاوی گـەورەی نـاوە بـەرەو گەشـەكردن فـراوان بـوون، بەتایبەتـی لـە رووی بینـاو كەرەسـتەی لۆجسـتی ، كـە هەمـوو
ئەوانـش دەبێتـە چوارچێـوەی هەوڵـەكان بـۆ باشـركردنی كوالییەتـی خوێنـدن لـە زانكـۆی هەڵەبجـە.
پــڕۆژەکان دابەشــدەبن بەســەر دوو ئاســتدا، کــە ئەوانیــش پــڕۆژە نوێیەکانــن کــە لــە دوای ســاڵی ٢٠١٩وە دەســتپێکراون،
هەروەهــا پــڕۆژە بەردەوامــەکان، کــە ئــەو پڕۆژانــەن پێشــر دەســتبەکاربوون تێیانــدا، بــەاڵم بەهــۆی قەیرانــی داراییــەوە
کارکــردن تێیانــدا وەســتاوە لــە ســاڵی ٢٠٢١ کارەکانــی پــڕۆژەکان دەســتیان پێکردوەتــەوە و ئێســتا زۆربــەی قۆناخەکانیــان
بڕیـوە. لـە مـاوەی ڕابـردوودا بـڕی 2,124,648,500دوو ملیـار و سەدوبیسـت و چـوار ملیـۆن و شـەش سـەد و چـل و هەشـت
هـەزار و پێنـج سـەد دینـار  بـۆ پڕۆژەکانـی زانکـۆ خەرجکـراوە.

یەکەم: ئەنجامدانی پرۆژه‌ی نوێ
ئـەم پرۆژانـە بودجەکەیـان لەالیـەن وەزارەتـی داراییـەوە تەرخانکراوە بودجـەی 544,244,500پێنج سـەد و چـل و چوارملیۆن
و دووسـەدوچلو چـوار هـەزار و پێنـج سـەد دینـار سـەرجەم کارەکانـی لـە ئامادەکردنـی تەنـدەرو بانگـەواز و کردنـەوەو
شــیکردنەوەی تەنــدەرو ســپاردن و گرێبەســت و کارە هونــەری و ئەندازیارییەکانــی لەالیــەن زانکۆمانــەوە جێبەجێکــراوە،
پـڕۆژەکان بریتیـن لـە:
١- پرۆژەی (دروســتکردىن بەشــێک لەســیاجى زۆىن (جــى) و ئــاوەرۆى دووبینــاى بەشــەناوخۆیی کــوڕاىن کەمپــى زانکــۆى
هەڵەبجـە( بـە بودجـەى ٩١,٧٤٠,٠٠٠ نـەوەد و یـەک ملیـۆن و حـەوت سـەد و چل هەزار دینـار, لەالیـەن وەزارەىت داراییەوە
تەمویلکـراوە, كـه لهاليـةن کۆمپانیـاى (کێلـێ)وە جێبەجـێ کـراوە, لـە ڕێکـەوىت ٢٠٢٠/١/١٨پرۆژەکـە دەسـتیپێکردووە, لـە
قۆناغـى کۆتایدایـە و لـە ٪٩٥ کارەکاىن تەواوبـووە.

٢- پرۆژەی کڕینــى ئامێــرى تاقیگــەکاىن بــەىش ئەندازیــارى شارســتاىن زانکــۆى هەڵەبجــە( بــە بودجــەى )٢٢٤,٠٠٠,٠٠٠
دووسـەد و بیسـت و چـوار ملیـۆن دینـار, لەالیـەن وەزارەىت داراییـەوە تەمویلکـراوە, کۆمپانیـاى (ئەردێـڵ) جێبەجێيکـردووە,
لەڕێکــەوىت ٢٠٢١/١٢/١٢ پرۆژەکــە دەســتیپێکردووە ســەرجەم کارەکاىن تەواوبــووە, تاقیگەیەکــى پێشــکەوتووە گرنگــى
زۆرى هەیــە بــۆ بەرزکردنــەوەى ئاســتى زانســتى خوێنــدکاران و ئەنجامــداىن توێژینــەوەى زانســتى, کردنــەوەى نوســینگەى
ئەندازیــارى راوێــژکارى ئەندازیــارى لەزانکۆمانــدا لەداهاتوویەکــى نزیکــدا.

٣- پرۆژەی (دابینکــردىن کەلــو پــەل وپێداویســتى بــۆ دوو بینــاى بەشــەناوخۆیی کــوڕان زانکــۆى هەڵەبجــە) بەبودجــەى
١٤٤,١٠٦,٠٠٠ ســەد و چــل و چــوار ملیــۆن و ســەد و شــەش هــەزار دینــار, لەالیــەن وەزارەىت داراییــەوە تەمویلکــراوە,
کۆمپانیـاى دیـوان هەڵەبجـە جێبەجێيکـردووە, لەریکـەوىت ٢٠٢٢١/٢١/١٢ پرۆژەکـە دەسـتیپێکردووە , سـەرجەم کارەکاىن
تەواوبــووە, یەکێکــە لــە پــرۆژە گرنگــەکان و گرفتــى کێشــەى نێشــتەجێبووىن زیاتــر لــە ٢٠٠ خوێنــدکار چارەســەردەکات.

٤- پرۆژەی (دروستکردىن بیناى شوینى نوێژکردن و بنكهی تەندروستى و سەوزکردىن چواردەورى بیناکە) ئەم پرۆژەیە
بەشێوەى خێرخوازى جێبەجێدەکرێت, لەڕێکەوىت ٢٠٢١/١٠/٢٥ پرۆژەکە دەستیپێکردووە و لە قۆناغى کۆتایدایە.

٥- پرۆژەی (سەوزکردن و دروستکردىن شۆستەو بڕینى خۆڵى بەردەم بیناى سەرۆکایەىت زانکۆ و دروستکردىن ئاوەڕۆى
بەشەناوخۆیى کوڕان قۆناغى دووەم و سیاجکردىن بەىش پشتەوەى زۆنی -جى- کەمپى زانکۆ بە C.R.B, لەسەر داهاىت
زانکۆى سلێمانی بەبڕى ٨٤,٣٩٨,٥٠٠ هەشتاو چوارملیۆن و سێسەد و نەوەد و هەشت هەزار و پینج سەد دینار.

گۆى گشتى بودجەى تەرخانکراو بۆ ئەم پرۆژانە جگە لە پرۆژەى ) دروستکردىن بیناى شوینى نوێژکردن و بنكهی تەندروستى
و سەوزکردىن چواردەورى بیناکە( کە بەشێوەى خێرخوازى جێبەجێدەکرێت بریتیيە لە 544,244,500 پێنج سەدو چل و چوار
ملیۆن و دووسەد و چل و چوار هەزار و پێنج سەد دینار جێبەجێکراوە .
دووەم: پرۆژە بەردەوامەکان
* ئەو پرۆژانه‌ی تەمویلکراون ودەستبەکاربوونەتەوە:
– ئەم پرۆژانەى لای خوارەوة، کە لە ڕێکەوتی٢٠١٣/٥/٢٢ دەستبەکار کردنیان کرابوو, لەالیەن کۆمپانیاى(اکسان)ەوە, بەهۆى
قەیراىن دارایی خەرجنەکردىن پێشینەکان, چەند جارێک کارەکانیان ڕاگیرابوو, پاش تەمویلکردنیان لەساڵى ٢٠٢١ بەبڕی
٣,٠٠٠,٠٠٠,٠٠٠ سێ ملیاردینار, لەالیەن وەزارەىت داراییەوە لەڕێکەوىت ٢٠٢١/٨/٢٦ دەستبەکارکردنیان کراوەتەوە, تا ئێستا
بڕى١,٥٨٠,٤٠٤,٠٠٠ یەک ملیارو پێنج سەد و هەشتا ملیۆن و چوارسەد و چوارهەزاردیناریان وەک پێشینە بۆ خەرجکراوە:
١- پرۆژەی دروستکردىن بیناى بەشەناوخۆییەکان لەڕێکەوىت ٢٠٢١/٨/٢٦ دەستبەکارکردن کراوەتەوە لەپرۆژەکەدا, سەرجەم
کارەکاىن تەواووبووە لەقۆناغى وەرگرتنى سەرەتاییدایە, یەکێکە لە پرۆژە گرنگ و پێویستەکان و شوێنى نیشتەجێبوون بۆ زیاتر
لە ٣٠٠ خوێندکار دابین دەکات و بۆ ساڵى خوێندىن ٢٠٢٣-٢٠٢٢ خوێندکارى تێدا نیشتەجێدەکرێت

٢- پرۆژەی دروستکردىن (بیناى سەنتەرى توێژینەوەى زانستى) لە ڕێکەوتی ٢٠٢١/٨/٢٦ دەستبەکارکردن کراوەتەوە
لەپرۆژەکەداو تا ئێستاش کارکردن بەردەوامە لەپرۆژەکەدا ٪٦٠ى کارەکاىن تەواوبووە, یەکێکە لە پرۆژە گرنگ و پێویستەکان,
بۆکردنەوەى کۆلێژى پزیشکى لەزانکۆى هەڵەبجە ئەنجامداىن توێژینەوەى زانستى.

٣- پرۆژەی (لێداىن دوو بیرى قووڵ و خەزان و تۆڕى ئاوى زانکۆ) لە ڕێکەوتی٢٠٢١/٨/٢٦ دەستبەکارکردن کراوەتەوە
لەپرۆژەکەدا, سەرجەم کارەکاىن تەواووبووە لەقۆناغى وەرگرتنى سەرەتاییدایە, یەکێکە لە پرۆژە گرنگ و پێویستەکان,
لەئـێستادا زانکۆ سودى لێدەبینێت بۆ دابینکردىن ئاو بۆ بیناى بەشەناوخۆییەکان و بینا و باخچە و سەوزاییەکاىن کەمپى زانکۆ.

سـەڕەڕای پڕۆژەکانـی سـەرەوە، دوو لـە پـڕۆژە گرنگەکانـی زانکـۆ کـە پێشـر کاری تێـدا کـراوە و ڕاگیـراوە، لەمسـاڵدا بڕیـاری
دەســتپێکردنەوەی کاریــان دراوە، ئــەو پــرۆژە ڕاگیراوەنــەى خراونەتــە ڕیزبەنــدى پــرۆژە گرنگــەکاىن وەزارەىت پالندانــان
لەبودجــەى ســاڵى ٢٠٢٢ بــۆ دەســتپیکردنەوەیان بەپێــی نووســیراون ژمــارە٢٤٤٢ لــە ڕێکەوتــی ٢٠٢٢/٨/٢٦ بەڕێــز
وەزیــری پلاندانان، پــڕۆژەکان بریتیــن لــە:
ا- پــرۆژەى (دروســتکردىن بینــاى بەشــەناوخۆیی-٢-) کە لەلایەن کۆمپانیــاى (ئیرکــەم)ەوە، وە بــە, ڕێــژەی ٪٤٢ى کارەکاىن
تەواوبــووە, بەهەوڵــى زانکۆمــان لەبــەر گرنگــى پرۆژەکــە, کــە شــوێنى نیشــتەجێبووىن ٥٠٤ خوێنــدکارى تێدادەبێتــەوە,
چەندیـن جارجەختکراوەتـەوە لەسـەر دەسـتپێکردنەوەى پرۆژەکـە, کۆتـا جـار بەنـورساوى زانکۆمـان ژمـارە ٣٦٤٩/٥/٨ لـە
٢٠٢١/١١/٢٨ جەختکراوەتـەوە لەسـەر دەسـتپێکردىن پرۆژەکـە, دانـراوە لـە ڕیزبەنـدى پـرۆژە گرنگـەکاىن وەزارەىت پالندانـان
لـە بودجـەی سـاڵى ٢٠٢٢ى بـۆ دەسـتپیکردنەوەیان.

ب- پـرۆژەى (دروسـتکردىن بینـاى سـەرۆکایەىت زانکۆمـان) کە لەلایەن کۆمپانیـاى (باڵا)ەوە، کارەکانـی بـە ڕێـژەی لـە٪٦٠
ى تەواوبــووە, بەهەوڵــى زانکۆمــان لەبــەر گرنگــى پرۆژەکــە, , چەندیــن جارجەختکراوەتــەوە لەســەر دەســتپێکردنەوەى
پرۆژەکــە, کۆتــا جــار بەنــورساوى زانکۆمــان ژمــارە ٣٧٠٠/٥/٨ لــە ٢٠٢١/١٢/١ جەختکراوەتــەوە لەســەر دەســتپێکردىن
پرۆژەکـە, دانـراوە لـە ڕیزبەنـدى پـرۆژە گرنگـەکاىن وەزارەىت پالندانـان لـە بودجـەی سـاڵى ٢٠٢٢ى بـۆ دەسـتپێکردنەوەیان.

٢- دەرخستەکان
هاوشـانی پڕۆژەکانـی زانکـۆ، لـە نێـوان ٢٠٢٢-٢٠١٩ چەندیـن دەرخسـتە بـۆ دابینکردنی پێداویسـتیەکانی زانکـۆ ئەنجامدراون.
لێـرەدا بـاس لـە بـڕ و جـۆری دەرخسـتەکان و ئاسـتی جێبەجێکردنیـان دەکەیـن. بەگشـتی دوو جـۆر دەرخسـتە هەیـە، کـە
ئەوانیـش دەرخسـتە ڕاسـتەوخۆ جێبەجێکراوەکانـن کـە ڕەزامەندییـان بـۆ وەرگیراوە و بەشـی زۆریـان ئەنجامـدراون، هەروەها
دەرخسـتە ڕاسـتەوخۆ جێىەجێنەکـراوەکان، کـە کاروبـارە ئیدارییەکانیـان تەواوبـووە و ئارەسـتەی الیەنـی پەیوەندیـدار کـراون
و چاوەڕوانـی ڕەزامەنـدی ئەنجامدانیانـن.
لێرەدا بە وردی باس لە جۆر و بڕ و الیەنی ئەنجامدەری دەرخستەکان دەکەین.

١- دەرخستە ڕاستەوخۆ جێبەجێکراوەکان

 ٢- دەرخستە ڕاستەوخۆ جێبەجێنەکراوەکان

لــە ئەنجامــی ئــەو ژمارانــەی لەســەرەوە بــاس كــراوە، دەگەیــن بــەوەی لــە مــاوەی نێــوان ٢٠٢٢-٢٠١٩ زانکــۆ لــە چەنــد
لایەکەوە پاڵپشـتی دارایـی پـڕۆژە و کارەکانـی زانکـۆی ئەنجامـداوە و بـۆ ئـەو مەبەسـتە بـڕی 2,978,553,500 دوو ملیـار
نـۆ سـەد و حەفتاوهەشـت ملیـۆن و پێنـج سـەد و پەنجاوسـێ هـەزار و پێنـج سـەد دینـار خەرجکـراوە، کـە لـە خشـتەی
خــوارەوە ڕوونکراوەتــەوە

تێبینی /
ئەم نووسینە بەشێكە لە كتێبی “زانكۆی هەڵەبجە.. هەگبەیەك لە كارو چالاكییەكان 2019 بۆ 2022″، كە لە ساڵی 2022 چاپ و بڵاوكراوەتەوەو رۆژانە بەش بەش لە سایت و پەیجی زانكۆی هەڵەبجە بابەتەكانی بڵاودەكرێتەوە.